Yöneylem Sosyal Ara?t?rma Merkezi Ara?t?rmalardan Sorumlu Genel Koordinatörü, siyaset bilimci Doç. Dr. Derya Kömürcü, May?s ay?na ait Türkiye Gündemine ili?kin ara?t?rma sonuçlar?n?n detaylar?n? SÖZCÜ'ye aç?klad?.
– Yöneylem'in olu?turdu?u Türkiye Siyaset Paneli nedir?
Yöneylem Sosyal Ara?t?rmalar Merkezi olarak Aral?k 2019'dan itibaren her ay düzenli olarak Türkiye gündemini, seçmen tercihleri ve alg?s?n? ölçerek kamuoyunun dikkatine sundu?umuz Gündemetre çal??mas?n? Ocak 2021 itibariyle Türkiye Siyaset Paneli'ne dönü?türdük. Bulgular?m?z? be? ayd?r düzenli olarak hem kamuoyuyla payla??yor, hem de raporla?t?rarak abonelerimizin dikkatine sunuyoruz.
Türkiye Siyaset Paneli, Türkiye seçmen evrenini temsil eden 26 bölge, 27 ile yay?lm?? 3 binin üzerindeki panelistlerimizden olu?an örneklemden elde edilen canl? bir veri setidir. Bu panelden elde etti?imiz verilerle ülke gündemini, seçmenlerin siyasi tutum, dü?ünce ve e?ilimlerini çok daha h?zl?, sa?l?kl? ve güvenilir biçimde ölçmeyi, ayn? panel örneklemi içinde meydana gelen de?i?imi düzenli olarak takip etmeyi hedefliyoruz.
– May?s ay? Türkiye Gündemine ili?kin ara?t?rman?z 27 ilde 3140 ki?iyle CATI yönetimi uygulanarak görü?me sonucu ortaya ç?kan verilerden olu?uyor. Ki?iler ve bölgeler her ay de?i?iyor mu? Nas?l belirleniyor?
Türkiye'deki seçmen evrenini, tüm seçmen profillerini temsil eden bir örneklemimiz var. TÜ?K'in istatistiki bölge birimleri s?n?fland?rmas? 2. Düzeye göre tespit edilen 26 bölgede 27 ilde bulunan panelistlerimizle gerçekle?tiriyoruz ara?t?rmalar?m?z?. Toplumdaki de?i?imin panelimize yans?mas? için görü?tü?ümüz panelistler içinde her ay yüzde 25-30 oran?nda bir yenileme gerçekle?tiriyor, var olan panelistlerimize yenilerini de ekliyoruz.
– Bu ara?t?rmaya kat?lanlar?n ço?unlu?u Türkiye için umutlu de?il. Siz nas?l yorumlars?n?z ara?t?rma sonuçlar?n??
Evet ne yaz?k ki Türkiye toplumu giderek daha karamsar bir toplum haline gelmeye ba?lad?. ?nsanlar, yaln?zca geçmi?e bak?p ülkenin durumunun kötüye gitti?ini görmüyor, gelece?e bakt???nda da bir ???k göremiyor. Dü?ünün geçti?imiz y?l? de?erlendirirken 4 seçmenden 3'ü önceki y?ldan daha kötü diyor, ama önümüzdeki y?la bakt???nda yüzde 54 oran?nda da gelecek y?l?n bundan da kötü olaca??n? dü?ünüyor. Dahas?, bu karamsarl?k Türkiye'nin durumuyla da s?n?rl? de?il. ?nsanlar kendi ya?amlar?yla ilgili gelecek beklentilerini sordu?umuzda da yüzde 50'ye varan oranda “daha kötü olacak” diyor. “Daha iyi olacak” diyenlerse sadece yüzde 17 seviyesinde.
B?R ÜTOPYAYA ?HT?YAÇ VAR
Corona virüsü pandemisi, ekonomik krizi daha da derinle?tiren bir etki yapt?, yapmaya devam ediyor. Hem genel olarak ülke ekonomisini, büyüme rakamlar?n?, i?sizli?i vb. olumsuz etkiledi, hem de hane halk? ekonomisi üzerinde çok ciddi tahribata yol açt?. Bugün seçmenlerin yar?s? geçti?imiz ay içinde ödeyemedi?i bir faturas? ya da kar??layamad??? bir temel ihtiyac? oldu?unu ifade ediyor. Bu tür s?k?nt?lar?, tan?mad???n?z bir anketöre söylemenin zorlu?unu da göz önünde bulundurdu?unuzda, durumun çok daha vahim oldu?u dü?ünülebilir.
Ara?t?rma bulgular?na göre iki haneden birinde en az bir i?siz oldu?u görülüyor. Dolay?s?yla tüm bu sorunlar içinde, kötü yönetildi?ini dü?ündükleri bir ülkede umudu bulmak çok da kolay de?il. Ancak yine de bireyler gibi toplumlar da umudunu çok h?zla geri kazanabilir. Bunun için “o parti gidecek bu parti gelecek” söyleminin ötesinde yeni bir ya?am vaadine, insanlar? heyecanland?racak bir ütopyaya ihtiyaç var.
– Sedat Peker'in videolar? ve iddialar? gündemi belirlemeye devam ederken yay?nlad??? 7 videonun izlenmesi 50 milyona yakla?t?. Sedat Peker'in anlatt?klar? halkta nas?l kar??l?k buluyor?
?u bir gerçek; be?enelim be?enmeyelim Sedat Peker'in aç?klamalar?, sadece medyan?n ve siyasetin de?il, toplumun da gündemi haline gelmi? durumda. Gündemin bu kadar yo?un oldu?u ve h?zla de?i?ti?i bir ülkede bunu sa?lamak hiç de kolay de?il, ama ara?t?rma bulgular?m?z seçmenlerin bu konudan hem haberdar oldu?unu, hem de konuyu dikkatle takip etti?ini gösteriyor. Belki bundan daha önemlisi, Sedat Peker'in aç?klamalar?ndan haberdar olanlar?n yüzde 53'ünün bu aç?klamalar?n do?ru oldu?una inan?yor olmas?. Hatta bu oran, 18-24 ya? aral???ndaki gençlerde yüzde 67'e yükseliyor. Normalde, Türkiye siyasetindeki a??r? kutupla?man?n etkisiyle ara?t?rmalar?m?zda seçmenlerin belirli konulardaki tutumlar?n?n çok keskin bir biçimde parti aidiyetine göre ?ekillendi?ini görürüz. Ancak Peker'in aç?klamalar?n?n inand?r?c?l??? konusunda yaln?zca muhalefete oy verme e?ilimindekiler de?il, iktidar blo?una oy verme e?ilimindekiler de az?msanmayacak bir oranda “bu aç?klamalar do?rudur” diyor.
– Geçmi?e uzanan siyaset mafya ili?kisinin halen devam etti?ini dü?ünenlerin oran? oldukça yüksek. Bu veri sizce de ürkütücü de?il mi?
Evet, Türkiye'deki 100 seçmenden 77'si ?u veya bu ?ekilde siyaset kurumu ile organize suç dünyas?n?n iç içe geçti?ini dü?ünüyor. Ama ya?ad???m?z gerçek ne kadar ürkütücüyse, bu oran da o kadar ürkütücü. 1990'lardan bugüne hâlâ Mehmet A?ar ise gündemimiz, bu ülkede düzeltemedi?imiz çok önemli bir sorun var demektir. Sonuç olarak Kurtlar Vadisi ve onun türevi dizilerin ne kadar popüler olabildi?ine bakt???m?z zaman bile suç örgütlerinin hayat?m?zda kaplad??? yere dair bir fikir edinebiliriz.
– Ara?t?rmaya göre yüzde 50,1'lik dilim Türkiye'nin kötü yönetildi?ini dü?ünüyor ve sorunlar?n?n çözümü için erken seçim talep ediyorlar. Erken seçim için nas?l bir tablo ç?k?yor kar??m?za?
Türkiye seçim yorgunu bir ülke olmas?na ra?men her iki seçmenden biri erken seçim istiyor. Çünkü Türkiye gerçekten kötü yönetiliyor. Ekonominin durumundan corona virüsü salg?n?na, e?itimden a?? meselesine varana kadar pek çok konu seçmende ülkenin kötü yönetildi?i fikrini peki?tirdi. Eskiden bu tür sorunlar kar??s?nda iktidar partisinin oylar? erir ya da ilgili bakan?n popülaritesinde dü?ü? ya?an?rd?.
Bugün gözlemledi?imiz ?ey ?u: seçmen kötü yönetimin sorumlusu olarak öncelikle “Cumhurba?kanl??? Hükümet Sistemi”ni, ard?ndan da bu sistemi getiren ve uygulay?c?s? olan Cumhurba?kan? Recep Tayyip Erdo?an'? görüyor. Seçmenlerin yüzde 60'a yak?n? parlamenter sisteme geri dönülmesini isterken, yürürlükteki sistemden memnun olanlar?n oran? yüzde 32 seviyesinde. Düzenli olarak sordu?umuz “Önümüzdeki Cumhurba?kanl??? seçiminde aday olmas? durumunda Recep Tayyip Erdo?an'a oy verir misiniz?” sorusuna “Asla oy vermem” ?eklinde yan?t verenler her ay biraz daha artarak yüzde 50'yi geçmi? durumda.
Partiler söz konusu oldu?unda AKP ve MHP'den kopan seçmenler a??rl?kl? olarak karars?z ve oy kullanmayacaklar içinde kendisini yeniden konumland?r?rken, cumhurba?kanl??? seçiminde daha net bir biçimde kendilerini Erdo?an kar??s?ndaki aday?n yan?nda konumland?rabiliyorlar.
– “Önümüzdeki Cumhurba?kanl??? seçiminde aday olmas? durumunda Recep Tayyip Erdo?an'a oy verir misiniz?” sorusuna asla vermem diyenlerin oran? yüzde 50.5 gibi ciddi bir oran. Buna ra?men “Seçimleri kim kazan?r” sorusunda Erdo?an ve muhalefet ba?a ba? gidiyor. Burada aday faktörü mü devreye giriyor?
May?s ay? ara?t?rmam?z bence Türkiye siyasetinde yeni bir geli?meye i?aret ediyor. Öyle görünüyor ki, psikolojik üstünlük muhalefete geçmi? durumda ve bu, seçmene de yans?yor. “Kendi oy verme davran???n?z bir yana”, yani AKP'ye, MHP'ye ya da Cumhurba?kan? Erdo?an'a oy veriyor olsan?z da, “sizce önümüzdeki Pazar Cumhurba?kanl??? seçimleri yap?lacak olsa seçimleri kim kazan?r?” ?eklinde soruldu?unda art?k muhalefetin kazanaca?? fikri öne geçmi? durumda. Yüzde 54 muhalefet kazan?r derken, yüzde 39 Erdo?an diyor. Bu oranlar ?unu söylüyor, AKP'ye, MHP'ye Tayyip Erdo?an'a oy vermeye devam eden seçmenlerin de bir k?sm? art?k seçimin kaybedilece?ini dü?ünüyor.
Ku?kusuz bu noktada muhalefet için cumhurba?kanl??? seçiminde nas?l bir strateji izlenece?i, aday?n kim olaca?? ve benzeri konular çok önemli. Ancak bu ay, yine yeni bir geli?me olarak muhalefet aday?n?n kim olaca??ndan ba??ms?z bir ?ekilde seçmenlere “Cumhurba?kan? Erdo?an'a m?, muhalefet aday?na m? oy verirsiniz” diye sordu?umuzda yüzde 42 kim oldu?una bakmaks?z?n muhalefet aday?na, yüzde 40'? “Erdo?an'a oy veririm” ?eklinde yan?t veriyor. Dolay?s?yla muhalefet partilerinin do?ru bir strateji ve ortak bir adayla birinci turda cumhurba?kanl??? seçimini kazanma ihtimalinin ortaya ç?kt??? söylenebilir.
– Tüm ara?t?rmalar Türkiye'nin en büyük sorunu ekonomi, geçim s?k?nt?s?, i?sizlik diyor. Ülkenin daha kötüye gidece?ini dü?ünenlerin oran? yüzde 53.7… En kötü senaryo umutsuzluk de?il mi?
Kötü yönetildi?ini dü?ündü?ünüz ve gördü?ünüz bir ülkede umudun ye?ermesi hiç kolay de?il. Corona virüsü pandemisi de bu “kötüye gidiyoruz” hissine katk? sa?lad?. Öte yandan sorunlara çözüm üretmek konusunda muhalefet de iktidar kadar seçmeni ikna etmenin uza??nda görünüyor Ama bir an gelir ve umut çok h?zl? ye?erir ve birden bire herkes “her ?ey çok güzel olacak” demeye ba?layabilir.
Türkiye toplumu 90'lar?n ikinci yar?s?n?, 2000'lerin ba??n?, AKP'nin tek ba??na iktidara geldi?i 2002 seçimlerinin öncesini de çok karamsar ya?ad?. Bugün 2002 öncesi döneme çok benzeyen bir süreçten geçti?imizi dü?ünüyorum. Sorun, daha güzel bir ya?am vaadini üretecek ve seçmeni ona ikna edecek siyasi aktörün bir türlü ç?kam?yor olmas?.
Yapmayın beyler yapmayın! Civelek’leşmeyin
GTÜ’de yapay zekâ uygulamaları konuşuldu
Çayırova 5. Kitap Günleri sona erdi
Erdoğan'dan Kılıçdaroğlu'na bir dava daha
