Müsilaj felaketiyle bo?u?an Marmara Denizi’ndeki çevre felaketinin Haliç ve Kurba?al?dere temizli?inde yap?lan hatalardan kaynakland???n? savunan uzmanlar, bu alanlardan ç?kart?lan binlerce ton balç???n Marmara Denizi’ne dökülmesinin sonuçlar?n? ya?ad???m?z görü?ünde.
MARMARAY ?N?AATI BÜYÜK ZARAR VERD?
Milliyet’ten Mert ?nan’?n haberine göre; son günlerde ortaya ç?kan müsilaj görüntüleriyle adeta son nefesini vermek üzere olan Marmara Denizi’nde yak?n tarihte yap?lan yanl??lar çevre felaketine davetiye ç?kard?.
Bu uygulamalar?n ba??nda Marmaray’dan ç?kan 1 milyon metreküplük hafriyat?n 2013 y?l?nda Marmara Denizi, ‘Ç?narc?k Çukuru’na bo?alt?lma i?lemi geliyor. Çevre mühendisleri, o dönem bu uygulamaya büyük tepki göstermi?, hafriyat dökme i?leminin Marmara’daki ekosistem için felaket anlam?na geldi?ini duyurmu?lard?.
2015’TEK? KURBA?ALIDERE TEM?ZL???
2015 y?l?nda ise ?BB Fen ??leri Daire Ba?kanl???, Deniz Hizmetleri Müdürlü?ü ve Ula?t?rma Bakanl???’n?n Kurba?al?dere’nin temizlenmesi için ba?latt??? ortak çal??mada derenin dibinden ç?kan 79 bin metreküp balç?k gemilerle Yass?ada ve Sivriada aç?klar?na döküldü. O tarihte Denizle Ya?am Koruma ve Çal??ma Grubu, gemilerin izini sürerek balç???n denize dökülme an?n? görüntülemi?, adalar?n aç?klar?na dökülen balç???n tüm Marmara’y? olumsuz etkileyece?i uyar?s?nda bulunmu?tu.
GÜBRE ETK?S? YAPIYOR
Ekoloji uzman? Prof. Dr. Do?an Kantarc? Marmara Denizi’nde ya?anan felaketin ilk k?v?lc?m?n?n Haliç’in temizlenmesi s?ras?nda yak?ld???n? belirterek, ?u de?erlendirmelerde bulundu:
“Bedrettin Dalan, belediye ba?kanl??? döneminde Haliç’teki tüm çamur ve balç?k pisli?ini Marmara Denizi’ne döktürmü?tü. Gemilerle ta??nan tonlarca çamur Marmara Denizi’ne bo?alt?l?yordu. Sonra da Kurba?l?dere’nin balç??? ile Marmaray kaz?lar?ndan ç?kart?lan 1 milyon metreküp hafriyat Marmara’ya döküldü. Buna bir de y?llar içinde kanalizasyon kirlili?i eklendi. Marmara Denizi’ndeki kirlili?in as?l nedeni kanalizasyon kaynakl?. ?nsan d??k?s?nda azot, karbon, fosfor, kükürt bulunur. Bu maddeler suda h?zl? ayr???rken, müsilaja neden olan mikroorganizmalara gübre i?levi görür. Mikroorganizmalar s?cakl?k etkisiyle h?zla ço?al?p sümüksü müsilaj parçalar?n?n ortaya ç?kmas?na neden olur. Marmara Bölgesi’ndeki at?k su art?ma tesisleri gerçekten i?levsel olsa bu görüntüler olu?maz.
ERGENE TEHL?KES?
Ergene’den yap?lacak derin de?arj da Marmara’ya son darbeyi vuracak. Çorlu merkezden ba?layarak, Ergene ?lçesi, Ula?, Vak?flar, Çerkezköy ile Velime?e’deki OSB’lerin ar?t?lm?? sular?n? Marmara’ya vererek Ergene’nin temizlenmesi planlan?yor ama kurulacak tesisler evsel at?k ar?tma tesisleri. Bu tesislerde a??r kimyasal ar?tma yapamazs?n?z. Kimyasal ar?tma tesisleri kurmak çok maliyetli derin de?arj Marmara’y? daha beter duruma getirir.”
60 YILIN SONUCU
?stanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekan? Prof. Dr. Melek ??inibilir Okyar, Marmara Denizi ekosisteminin yanl?? yönetimler sonucu bozuldu?una dikkat çekerek, uyar?lar?n? ?öyle s?ralad?:
“Fitoplanktonlar? dengeleyen bal?klar?n azalmas?, iklim de?i?ikli?i ve kirlilik, azot fosfor dengesini bozdu. Marmaray’dan ç?kan hafriyat?n dökülmesi, Kurba?al?dere’deki çamurun Yass?ada aç?klar?nda denize bo?alt?lmas?, sonras?nda Yass?ada projesinde denizin kirlenmesi y?llar içinde olu?an kirlili?i artt?rd?. Denize hafriyat döktü?ünüzde dipteki canl? topluluklar?n?n üzerini hal? gibi örtüyorsunuz. Denize yap?lan her türlü giri?ler yanl??t?r. Bu tablo 50-60 y?ld?r yap?lanlar?n sonucudur.”
“ARITMA TES?SLER? DENETLENMEL?”
?TÜ Çevre Mühendisli?i Bölümü’nden Prof. Dr. Seval Sözen de Marmara Denizi’ndeki durumun y?llard?r süregelen ihmaller zinciri nedeniyle ortaya ç?kt???na de?inerek ?unlar? söyledi:
“Müsilaj her y?l görülürdü ancak bu sene çok anormal bir durum olu?tu. Bunun nedenine çok iyi bakmam?z gerekiyor. Belli bölgelerde kontrolsüz de?arjlar olabilir, ar?tma tesisleri çal??m?yor olabilir. Marmara Bölgesi’ndeki tüm ar?tma tesislerinin çal??t???n? anlamak için kimyasal madde ve elektrik faturalar?na bak?lmal?. Karadeniz’den ?stanbul’a inen suyun ölçümlerine bakt???m?zda oldukça yüksek miktarda azot ve fosfor giri?i oldu?unu gördük. Tuna Nehri kaynakl? ciddi bir kirlilik sorunu var. Marmara Belediyeler Birli?i bir araya gelip elini ta??n alt?na koymal?.”
BAKANLI?A RAPOR VER?LECEK
Orta Do?u Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ara?t?rma gemisi Bilim-2, son dönemde Marmara Denizi'nde görülen deniz salyalar?n?n olu?umuyla ilgili ara?t?rma yapmak için 3 gündür Marmara Denizi'nde çal??ma yürütüyor. 15 bilim insan?ndan olu?an toplam 25 ki?ilik mürettebat?yla 4 gün daha inceleme yapacak Bilim 2 gemisi toplad??? verileri Çevre ve ?ehircilik Bakanl???'na sunacak.
"BU DERECE B?R DURUMLA H?Ç KAR?ILA?MAMI?TIK"
Ara?t?rma gemisi 3 günlük incelemenin ard?n dün ak?am Haydarpa?a'ya döndü.
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Ö?retim Üyesi ve Enstitü Müdürü Prof. Dr. Bar?? Saliho?lu 3 gündür Marmara Denizi genelinde süren çal??malar?yla ilgili olarak, "Son gördü?ümüz durum gerçekten müsilaj çok yayg?n. Sadece gördü?ümüz deniz yüzeyinde de?il, bütün deniz su kolonunda da jelimsi bir yap? hakim. Bu derece bir durumla hiç kar??la?mam??t?k. Oksijen seviyeleri ciddi bir ?ekilde azalm?? durumda h?zla önlem almam?z gerekiyor. Müsilaj ilk defa olmuyor evet ama bu kadar yayg?n bir biçimde ilk defa" diye konu?tu.
"5-6 YILLIK B?R SÜREÇTE..."
Ar?tman?n üst seviyelerde yap?lmas? gerekti?ini vurgulayan Prof. Dr. Bar?? Saliho?lu, "Özellikle de?arjlardan ar?t?lmadan giren de?arjlar çok etkilemi?. Havzadan nehirlerden giren tar?msal girdiler olsun, endüstri girdileri olsun bunlar çok etkilemi?. Gördü?ümüz kadar?yla bu besin tuzu dedi?imiz bu kirlili?in en az?ndan h?zla yar? yar?ya azalt?lmas? laz?m. H?zla yar? yar?ya azalt?l?rsa 5-6 y?ll?k bir süreçte o oksijendeki e?ik de?erleri biraz a?maya ba?lar?z. Biraz iyile?meye ba?lar. Sab?r gerekiyor, h?zl? önlem almak gerekiyor" diye konu?tu.
"SUSURLUK HAVZASINDAK? TÜM AKARSULARDA K?RL?L?K ORANLARINI DÜ?ÜRMEYE YÖNEL?K ÇALI?MALAR YAPILMALI"
At?k sular?n özellikle bo?azda bo?az alt suyuna de?arj verildi?ini anlatan Saliho?lu, "Bunlar?n Karadeniz'e gidece?i varsay?l?yor. Alt su Karadeniz'e geçiyor ama bunun ciddi bir k?sm? üst suya kar???yor ve Marmara'ya geri dönüyor. Biz hem bakanl?kla hem de belediyelerle yak?n çal???yoruz. Nerelerde ar?tmalar var biliyoruz, hangi seviyede ar?t?ld???n? biliyoruz. Örne?in Kad?köy, Yenikap?, Üsküdar, Baltaliman? ve Pa?abahçe ön ar?tma tesislerinde iyile?me planlar?n?n yap?lmas? önerilerimiz aras?nda. Sadece de?arjlar de?il nehirlerde çok önemli özellikle Susurluk havzas?ndaki tüm akarsularda onlar?n kirlilik oranlar?n? dü?ürmeye yönelik çal??malar yap?lmal?. Bunlar önerilerimiz aras?nda" dedi.
"HER YERDE MÜS?LAJ VAR"
ODTÜ Deniz Bilimleri Ö?retim Görevlisi ve Bilimsel Sefer Koordinatörü Dr. Hasan Örek ise, her y?l düzenli olarak Marmara Denizi'ne gelen geminin bu sene sefer rotas?n? ve istasyonlar?n? deniz salyas? nedeniyle de?i?ti?inden bahsetti. Örek kulland?klar? cihazlarla ilgili bilgi vererek, "Deniz bilimlerindeki en temel cihaz?m?z bu cihaz. CTD dedi?imiz bir cihaz. Klorofil, oksijen, ???k, bulan?kl??? gösteren ek sensörleri var. Bu cihaz?n a?z? aç?k ?ekilde denize sark?t?l?r. Bu veriler kablo yard?m?yla içeride bilgisayara aktar?l?r ve canl? olarak izlenir. Bu verilere bakarak hangi derinliklerden örnek alaca??m?za karar veririz. Bu yukar?ya geldikten sonra ?i?elere örnekler al?n?r.
Oksijen, besin tuzlar? ve canl?larla ilgili örnekler al?n?r bir k?sm? gemi üzerinde ölçülür. Bir k?sm? da ya dondurularak ya da içerisine gerekli kimyasallar eklenerek gemide muhafaza edilir. Daha sonra seyrüsefer bitiminde laboratuvarlarda ileri ölçümleri yap?l?r. ?lk gözlemlerimizde ?unu gördük. Marmara'da k?y? aç?k gözetmeksizin her yerde su kolonunda müsilaj var" diye konu?tu.
MÜS?LAJ NED?R
Suda fitoplankton olarak adland?r?lan mikro alglerin, a??r? ço?almas? sonucu olu?an yap??kan salg?ya müsilaj deniliyor. Deniz salyas? olarak da adland?r?lan müsilaj, suyun üzerinde veya dibinde beyaz veya sar? renkte çamur gibi bir yap? olu?turuyor. Müsilaj olu?umu, denizdeki kirlilik ve deniz suyu s?cakl???ndaki art??a ba?lan?yo
Doktor Yıldız vefat etti
Bakan Yerlikaya'nın Kocaeli programı iptal edildi
