TMMOB Makina Mühendisleri Odası Kocaeli Şube Başkanı Mehmet Ali Elma’nın yazılı açıklamasının içeriği şöyle: 

Dilovası OSB içinde bulunan Atabay Kimya fabrikasında dün sabah erken saatlerde gerçekleşen yangın 6 saatlik çalışmasının ardından kontrol altına alınarak söndürülmüştür. 

Yangın nedeniyle fabrikanın bazı bölümlerinde hasar oluşurken, herhangi bir can kaybı yaşanmaması olayın teselli bulunan yanı olmuştur.

Kamuoyuna yansıdığı üzere; Ülkemizde neredeyse hemen hemen her gün bir fabrikada yangını olmaktadır. 2017 yılında en az 182 endüstriyel yangın, 2018 yılında en az 385 endüstriyel yangın ve patlama, 2019 yılında ise en az 541 endüstriyel yangın ve patlama, 2020 yılında ise 493 endüstriyel yangın ve patlama gerçekleşmiştir.

2021 yılında ise, Türkiye’de en az 394 endüstriyel yangın ve patlama gerçekleşmiştir. Bu olayların 358 ‘i endüstriyel yangın, 36 tanesi ise endüstriyel patlamadır. 2021 yılında yaşanan endüstriyel yangın ve patlamalarda en az 8 işçi hayatını kaybetmiş, 103 işçi yaralanmıştır. Yüzlerce kişi ise yangından sonra ortaya çıkan boğucu ve zehirleyici gazlardan etkilenerek tedavi görmüştür. Değerlendirme yapılırken sadece hastanede tedavi altına alınan kişiler yaralı olarak kabul edilmiştir. Mesai saatleri dışında yaşanan yangınlar bilançonun çok daha ağır olmasını engellemiştir.

Yangın sonrası yapılacak incelemelerde dikkat edilmesi gerekenler;

Yangın sonrası uzmanlar ve bilirkişiler tarafından olay yerinde çok titiz ve ayrıntılı bir inceleme yapılmalı ve aşağıda belirtilen konulara özen gösterilmelidir.

1. Yapının tehlike sınıfı ile ilgili firma faaliyetinin mevcut proje ve yangın sistemine uygunluğu ve alınan önlemlerin yeterliliği hesaba katılmalıdır.

2. Mimari, Tesisat(Makina) ve Elektrik Projelerinin;

Yönetmelikler ve standartlar kapsamında yapılıp yapılmadığı incelenmeli, hesaplamaların ve tasarım kriterlerinin uygunluğu,

Mimarlık disiplini açısından; kullanılan yapı malzemelerinin uygunluğu, uygulama teknikleri, güvenlik holleri, kaçış merdivenleri, yangın duvarları, kompartımanlar vb. uygunluğu,

Makina Mühendisliği disiplini açısından; yangın söndürme sistemleri, su deposu, yangın pompaları, kolektörler, sabit boru tesisatları, vanalar, kolon hatları, anahatlar, yangın dolapları, hidrantlar, branşmanlar, kuru ve sulu sprinkler sistemi ve konumları, hidrolik hesaplar, tehlike sınıfları, yangın yükleri, mimari boyutların tasarıma etkisi, söndürücü cinsi, gazlı söndürme sistemleri, merdiven basınçlandırma, duman tahliye vb. uygunluğu,

Elektrik Mühendisliği disiplini açısından; uyarı ve algılama sitemlerinin uygunluğu kontrol edilmelidir.

3. Ruhsat vermeye yetkili kurumlar tarafından verilen onaylar ve izinler, yapı denetim raporlarının kontrolü, söz konusu onay izin ve raporlarda yönetmeliğe aykırılık var ise sorumlu veya sorumluların tespit edilmesi gereklidir.

Yangın Tesisatlarının Mekanik ve Elektrik Sistemlerinin 2013 yılında yürürlüğe giren “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” gereği en az yılda bir Periyodik Kontrollerinin yapılıp yapılmadığının tespit edilmelidir. Ayrıca 2022 yılında aynı yönetmelikteki kapsam genişlemesi ile “taşınabilir yangın tüplerinin periyodik kontrolü”nün de yılda bir kez yapılması yasal zorunluluk haline gelmiştir. Periyodik kontroller ekipmanın bakımcısı tarafından yapılmaz maddesi ile kontrolleri yapan kişiler için yasal tanımlar getirilmiştir Bu sebeple Periyodik Kontroller yapılmış ise yönetmelik ve standartlara uygun yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir.

NELER YAPILMALI? ENDÜSTRİYEL YANGINLARIN ÖNLENMESİ İÇİN BAZI ÖNERİLER

Her tür yangın/patlama, kaza ve ölümleri engellemek için “önce insan, önce insan hayatı, sıfır kaza” ana prensip olmalıdır.

Her şeyden önce 2012 öncesinde olduğu gibi bina inşaat ruhsatlarının alınması konusunda itfaiye ve meslek odalarının onayları geri getirilmelidir. Bu onay işlemlerine inceleme onayları da eklenerek binaya ait bütün riskler pasif ve aktif önlemlerle bina inşaatına başlanmadan test edilmelidir. Bu sayede yönetmelik ve standartlar ile gerekli sistemler projeye yansıtılmalıdır. Özellikle endüstriyel tesislerin kabul komisyonlarında itfaiye ve ilgili meslek odalarından ilgili teknik uzmanlar ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSG) uzmanlarının bulundurulması zorunlu hale getirilmelidir.

Kuruluş amacı ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak, çalışmalarında ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve ülke koşullarını göz önünde bulundurmak, çalışma hayatının iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevcut şartlarının iyileştirilmesi, güvenlik kültürünün ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla üyelerin işbirliği içinde çalışmasını esas almak ve tarafların görüş ve düşüncelerinin alınmasını sağlamak olan Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi etkin bir şekilde çalıştırılmalıdır.

İSG tedbirleri eksiksiz olarak alınmalı ve işyeri denetimleri ile iş güvenliği denetimleri artırılmalı, denetimler şeffaf bir biçimde sendikalar ve meslek odalarıyla paylaşılmalı, işyeri denetimlerinde tespit edilen uygunsuzluklarda “caydırıcı” idari ceza işlemleri mutlaka uygulanmalıdır.

İşyerlerinde önlem almanın esasen işveren yükümlülüğü olduğu gerçeği bilinmeli, kamu ve adli makamlar buna göre karar almalıdır.

Bilindiği üzere yangınlar sadece tesisler için değil, çevreleri için de risk oluşturur. Bu nedenle belediyelerin imar ve ruhsatlandırma işlemleri disipline edilmeli, sanayi tesisleri ve imalathane türü işletmeler toplu yaşam ve iskân alanlarının dışına çekilmeli, yapı denetimi, imar, çalışma, iş yasaları ve ilgili tüm mevzuat buna göre düzenlenmeli, mahalle araları ve konutlaşmanın olduğu alanlarda sanayi işletme ruhsatları verilmemeli, sanayi kuruluşları mümkün olduğunca OSB’lerde veya fiziksel olarak bağımsız/uygun mekânlarda olmalıdır. Örnek vermek gerekirse bir tekstil üretim tesisinin hemen yanına madeni yağ üretimi tesisinin kuruluşu veya varlığının riski artıracağı açıktır, bu sebeple bu tür uygulamalara izin verilmemelidir.

Yerel yönetimlerce, mekanik tesisat konusunda proje üreten müellif ve uygulayıcı firmaların bünyesinde Odamızca yetkilendirilmiş makina mühendisleri olup olmadığı kontrol edilmelidir. Projelerin ilgili meslek odalarının mesleki denetimlerinden geçirilmesi ve tesisatların ulusal, uluslararası teknik mevzuatlar kapsamında imal edilmesi sağlanmalıdır.

Tesislerin uluslararası kabul görmüş standart ve teknik şartnameler çerçevesinde sürekli olarak bakım ve periyodik kontrollerinin yapılarak işler durumda kalması sağlanmalıdır.

Denetimler ve periyodik kontroller sırasında ruhsat bilgilerinin güncelliğinin kontrolü, otomatik yangın söndürme sistemlerinin devre dışı bırakılıp bırakılmadığı, başka amaçlarla kullanılıp kullanılmadığı, yangın kompartımanların iptal edilip edilmediği, “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” gereğince yangın tesisatlarının projesine uyumluluğu, tesisatın kontrolü, duman tahliye sisteminin çalışıp çalışmadığı, yangın pompalarının performans testleri yılda en az bir kez yapılmalı, acil durum tahliye planı, uygun kaçış yolu, merdivenler ve yeterli sayı ve genişlikte kaçış kapıları, yine yüksek katlı binalarda yangın kaçış mahalleri/yangın merdivenleri, kapıları ve merdiven sahanlığı basınçlandırılması ölçümleri yapılarak uygunluğu kontrol edilmelidir.

Kamu kurumları denetimlerini sıklaştırmalı ve denetimler sırasında “İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik” ve “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” doğrultusunda firmaların çalışanları yangın eğitimi almalı, yangın senaryosu uygulamaları gerektiğinde itfaiye ile birlikte sıklıkla prova edilmeli, yangın tatbikatları aracılığıyla ilgili kuruluş ve personelinin olası yangınlara hazırlıklı olup olmadıkları denetlenmelidir.

Odamız kamusal hizmet ile ilgili her konuda işbirliği içindedir.

Odamız kamusal hizmet ile ilgili her konuda işbirliği içinde olup, Odamız ile Belediyeler/OSB’ler ile arasında Endüstriyel Tesisler Yangın Tesisatı Periyodik Kontrolleri için protokoller yapılmasına yönelik gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.