Cumhuriyet Halk Partisi Kocaeli Milletvekili Harun Özgür Yıldızlı şöyle konuştu:

Peki ne var bu raporda?

-    Belediyenin taşınmaz hesaplarındaki uyumsuzluk var,

-    İlçe belediyelerine aktarılması gereken gelirlere el koyulması var,

-    Belediyeye ait taşınmazların dernek ve vakıflara tahsis edilmesi var,

-    İlçe belediyelerine tahsis edilen taşınmazların usulsüz kullanımı var,

-    Toplu taşıma hatlarının, servis plakalarının, taksi plakalarının usulsüz şekilde süresiz ihale edilmesi var,

-    Elektrik dağıtım şirketlerine tanınan ayrıcalık var,

-    Yandaşlara kiralanan taşınmazlardan kira ücreti tahsil edilmemesi var,

-    Personele yıllık izin kullandırmama var,

-    Ruhsatsız işletmelere göz yumma var,

-    Gelir kalemlerindeki tahsilatlarda keyfiyet var,

Yani kısacası Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin neden Türkiye’nin en borçlu belediyesi olduğuna ayna tutan onlarca delil var” dedi. 

Yıldızlı, açıklamasının tamamında şu ifadelere yer verdi:

“Değerli Kocaeli halkı, Türkiye’nin en borçlu belediyesi olma unvanını yıllardır kimseye kaptırmayan AKP’li Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin 4 dönemdir nasıl kötü yönetildiğini, hatta yönetilmediğini defalarca ifade etmiş, gündeme getirmiştik.

Yapılan usulsüz işlemleri, kanuna uygun olmayan tahsisleri, idari problemleri kent kamuoyu ile sürekli paylaşmamıza rağmen belediye yetkilileri bu konuları hiç umursamadan bildiklerini okumaya devam ettiler.

İşte bugün Sayıştay Başkanlığı tarafından yayınlanan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 2022 Sayıştay Denetim Raporu’nu incelediğimiz zaman, söylediklerimizin ne kadar haklı olduğu ortaya çıkıyor.

Mutlu Şehir Kocaeli mottosu ile yola çıkanların Kocaeli’yi nasıl da usulsüz yönetim şekilleri ile idare etmeye çalıştıklarını gelin hep birlikte gözden geçirelim;

Aşağıdaki listede, Sayıştay Başkanlığı tarafından tespit edilen usulsüzlükler başlıklar halinde verilmiştir.

BULGU LİSTESİ 

A. Denetim Görüşünün Dayanağı Bulgular 

1. Kurum Mali Tablolarında Yer Alan Taşınmaz Hesaplarının Mevcut Durumu Yansıtmaması 

B. Diğer Bulgular 

1. Bazı Gelir Kalemlerinde Tahakkukun Tahsilata Dönüşme Oranlarının Düşük Olması 

2. İşçilerin Kanunda Belirtilen Yıllık İzinlerinin Kullandırılmaması 

3. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmadan Faaliyetine Devam Eden İşletmelerin Bulunması 

4. İlçe Belediyelerine Aktarılması Gereken Otopark Gelirlerin Aktarılmaması 

5. Belediyeye Ait Taşınmazların Çeşitli Dernek, Vakıf ve Spor Kulüplerine Tahsis Edilmesi 

6. İlçe Belediyelerine Tahsis Edilen Taşınmazların Asli Görev Alanları Dışında Kullanılması 

7. Taşınmaz Kiralarının Süresinde Tahsil Edilmemesi, Kiracılara Gerekli İhtarların Süre Verilerek Çekilmemesi, Tahliye İşlemlerine Başvurulmaması, Kiraların Rayiç Bedele Göre Güncellenmemesi 

8. Kiraya Verilen Bazı Taşınmazların Elektrik, Doğalgaz ve Su Aboneliklerinin Devredilmemesi 

9. Büyükşehir Belediyesine Aktarılması Gereken Hidrolik Kaynaklara Dayalı Elektrik Üretim Lisans Harçlarının Takibinin Yapılmaması 

10. İdare Bütçesinden Karşılanan Dağıtım Tesis Giderlerinin Elektrik Dağıtım Şirketinden Talep Edilmemesi 

11. Özel Toplu Ulaşım Hatlarının Süresiz Olarak Verilmesi 

12. Taksi Plakalarının Süresiz Olarak Verilmesi 

13. Servis Araç Plakalarının Süresiz Olarak Verilmesi

Usulsüzlüklerin tespit edildiği konu başlıklarının detaylarını şu şekilde özetleyebiliriz;

BULGU 1: Kurum Mali Tablolarında Yer Alan Taşınmaz Hesaplarının Mevcut Durumu Yansıtmaması 

•    Büyükşehir Belediyesinin mali tabloları ile taşınmaz kayıt ve belgelerinin incelenmesi neticesinde, mali tablolarda kayıtlı taşınmaz tutarlarının gerçek durumu tam olarak yansıtmadığı anlaşılmıştır.

•    Büyükşehir Belediyesinin taşınmaz tespit, değerlendirme ve kayıt işlemlerinin 31.12.2017 tarihine kadar yönetmeliğe uygun olarak tamamlanmadığı anlaşılmıştır.

•    Emlak birimince, Yönetmelikte belirtilen formlar oluşturulmuş ancak bu formlarda yer alan kayıtlar henüz tam olarak netleştirilememiştir. Öte yandan Yönetmeliğin yukarıdaki 7’nci maddesinde belirtilen ve yönetmelik eki 2,3 ve 4 No.lu formların muhasebe birimince konsolide edilerek ek 7’deki örneğe uygun şekilde icmal cetvelleri oluşturulmamıştır. Bu sebeple de taşınmaz kayıtları mevcut durumu yansıtacak şekilde güncellenememiştir.

•    Taşınmaz hesap alanında yapılan incelemelerde, son dönemlerde çeşitli yollarla edinilen veya elden çıkarılan taşınmazların muhasebe kayıtlarının Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak yapıldığı anlaşılmakla birlikte, eski kayıtların güncellenememiş olması sebebiyle mali tablolarda kayıtlı tutarlar gerçeği tam olarak yansıtmamaktadır.

•    Taşınmaz kayıtlarının yapılan tespitler doğrultusunda güncellenememiş olması sebebiyle taşınmazların emlak biriminde kayıtlı değerleri ile muhasebede kayıtlı değerleri arasında fark oluşmakta ve bu tüm ilgili hesapları etkilemektedir. Muhasebe kayıtlarına esas olması gereken Ek-7 nolu icmal cetvelleri oluşturulmadığından ilgili taşınmaz hesaplarına kaydedilmesi gereken değerlerin tespiti mümkün olmamıştır.

•    Tüm bu açıklanan sebeplerle, Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin 2022 yılı mali tablolarında 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve 252 Binalar Hesabının gerçek durumu yansıtmadığı değerlendirilmektedir.

B. DİĞER BULGULAR 

BULGU 1: Bazı Gelir Kalemlerinde Tahakkukun Tahsilata Dönüşme Oranlarının Düşük Olması 

•    Büyükşehir Belediyesinin bazı gelir kalemlerinde tahakkukun tahsilata dönüşme oranlarının düşük olduğu görülmüştür.

•    Kurumun 2022 yılı hesabının incelenmesi neticesinde; Bütçe Gelir Kesin Hesap Cetvelinde önemli görülen ancak tahakkukun tahsilata dönüşme oranı düşük kalarak gelecek yıla devreden bazı gelir kalemleri aşağıda gösterilmiştir.

•    İlan ve Reklam Vergisi Tahsilat Oranı %30,12

•    Çevre Kirliliğini Önleme Gelirleri Tahsilat Oranı %0 

•    Mahalli İdareler Kurumlar Hasılatı Tahsilat Oranı %3,62 

•    Ecrimisil Gelirleri Tahsilat Oranı %17,78 

•    Diğer Taşınmaz Kira Gelirleri Tahsilat Oranı %34,73 

•    Maden İşletmelerinden Alınan Paylar Tahsilat Oranı %0 

•    Para Cezaları Tahsilat Oranı %58,72

BULGU 2: İşçilerin Kanunda Belirtilen Yıllık İzinlerinin Kullandırılmaması

•    Büyükşehir Belediyesinde kadrolu işçilerin çoğunluğunun yıllık izinlerini kullanmayıp biriktirdiği ve biriktirilen izinlerin emeklilik aşamasında toplu izin ücreti ödemelerine dönüştürüldüğü görülmüştür. Anayasa’nın “Çalışma şartları ve dinlenme hakkı” başlıklı 50’nci maddesinde; dinlenmenin çalışanların hakkı olduğu ve bu haklar ile şartlarının kanunla düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.

•    Yapılan incelemede emekliye ayrılan 49 kadrolu işçiye geçmişten bu tarihe kadar kullanmadıkları izinlerinden dolayı, 2022 yılında 1.175.187,76 TL toplu izin ücreti ödendiği anlaşılmıştır.

BULGU 3: İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmadan Faaliyetine Devam Eden İşletmelerin Bulunması

•    Büyükşehir Belediyesi yetki alanı içinde olup 2022 yılında “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” olmadan faaliyette bulunan işletmeler olduğu tespit edilmiştir.

•    2022 yılı sonu itibariyle Büyükşehir Belediyesi yetki alanı içerisinde: 900 adet gayrisıhhi müesseseden 415’inin; 573 adet sıhhi müesseseden ise 183’ünün işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulunduğu görülmüştür.

BULGU 4: İlçe Belediyelerine Aktarılması Gereken Otopark Gelirlerin Aktarılmaması

•    Otopark yerlerinin işlettirilmesinden elde edilen gelirlerden ilçe belediyelerine gönderilmesi gereken payların gönderilmediği görülmüştür.

•    Yapılan incelemelerde, Büyükşehir Belediyesinin otopark yerlerinin işlettirilmesinden elde edilen 222.522,38 TL tutarındaki gelirin %50’sinin nüfuslarına göre ilçe belediyelerine dağıtılmadığı tespit edilmiştir.

BULGU 5: Belediyeye Ait Taşınmazların Çeşitli Dernek, Vakıf ve Spor Kulüplerine Tahsis Edilmesi

•    Belediye mülkiyetindeki bazı taşınmazların çeşitli dernek, vakıf ve spor kulüplerine tahsis edildiği görülmüştür.

•    Yapılan incelemede; Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde olan bazı taşınmazların yukarıda belirtilen Kanun hükümlerine aykırı olarak çeşitli dernek, vakıf ve spor kulüplerine tahsis edildiği anlaşılmıştır.

•    Her ne kadar kamu idaresi cevabında dernek ve vakıflara direkt taşınmaz tahsisi yapılmadığını, tahsislerin ilgili daire başkanlıkları tarafından belediye meclis kararına istinaden işbirliği protokolleri kapsamında yapıldığı belirtilse de, yukarda açıklanan mevzuat hükümleri gereği hiçbir şart altında dernek ve vakıflara taşınmaz tahsisi yapılması mümkün görünmemektedir.

•    Sonuç olarak mevzuat hükümlerine aykırı olarak yapılan tahsis işlemlerinin iptali gerekmektedir.

BULGU 6: İlçe Belediyelerine Tahsis Edilen Taşınmazların Asli Görev Alanları Dışında Kullanılması

•    Büyükşehir Belediyesi tarafından ilçe belediyelerine tahsis edilen bazı taşınmazların asli görev alanları dışında kullanıldığı görülmüştür.

•    Yapılan incelemede; Mülkiyeti büyükşehir belediyesinde olan bazı taşınmazların Kandıra ve Körfez Belediyelerine tahsis edildiği ancak bu belediyelerin taşınmazları asli görev ve hizmet alanları dışında kafeterya, çay bahçesi, ticarethane vb. şekilde kullandıkları görülmüştür.

•    Belediyelerin mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına taşınmaz tahsis etmesinin ön koşulu, tahsisi yapılan taşınmazın, idarenin asli görev ve hizmetlerinde kullanılmasıdır. Buna karşılık ticari işletmecilik kurallarına uygun yönetilen yerlerin tahsisi, belediyelerin asli görev ve hizmetleri kapsamında değildir. Dayanağı asli kamu hizmetinin yerine getirilmesi olmayan tahsis işleminin mevzuata aykırı olduğu değerlendirilmektedir.

BULGU 7: Taşınmaz Kiralarının Süresinde Tahsil Edilmemesi, Kiracılara Gerekli İhtarların Süre Verilerek Çekilmemesi, Tahliye İşlemlerine Başvurulmaması, Kiraların Rayiç Bedele Göre Güncellenmemesi

•    Kiralama dosyaları ve kira gelirlerine ilişkin yapılan incelemede; kirasını vadesinde ödemeyen işletmeler için mevzuatta ve ihale şartnamelerinde öngörülen işlemlerin yapılmadığı ve müeyyidelerin uygulanmadığı görülmüştür.

•    2022 yılında ve önceki yıllarda tahsil edilemeyen kira alacakları olduğu halde İdarece temerrüde düşen kiracılarına yukarıda bahsedilen mevzuat hükümleri çerçevesinde sistematik olarak yazılı ihtarda bulunulmadığı, kira borcunu geç ödemeyi veya ödememeyi alışkanlık haline getiren bazı kiracıların kira sözleşmelerinin feshedilmediği, taşınmazdan tahliyelerinin yapılmadığı, kira alacaklarının bir kısmı için icra takibi yapılmadığı ayrıca beş yıllık kira süresini aşan kiracılar için beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedelinin günün şartları ve ilin gelişimine uygun olarak yeniden belirlenmesi için dava veya anlaşma yoluna gidilmediği tespit edilmiştir.

•    Kirasını vadesinde ödemeyen işletmeler için mevzuatta ve ihale şartnamelerinde öngörülen işlemlerin yapılması ve müeyyidelerin uygulanması sağlanmalıdır.

BULGU 8: Kiraya Verilen Bazı Taşınmazların Elektrik, Doğalgaz ve Su Aboneliklerinin Devredilmemesi

•    Kiraya verilen bazı taşınmazların elektrik, doğalgaz ve su aboneliklerinin devredilmemesi ve bu aboneliklere ait fatura bedellerinin Büyükşehir Belediyesi bütçesinden ödenmesine rağmen bazı kiracılardan kullanmış oldukları elektrik, doğalgaz ve su bedellerinin tahsil edilemediği tespit edilmiştir.

•    2022 yılı ve öncesinde tahsil edilemeyen yan giderlere ilişkin İdarece temerrüde düşen kiracılara, kira alacaklarındaki usule göre, yukarıda bahsedilen mevzuat hükümleri çerçevesinde, sistematik olarak yazılı ihtarda bulunulmadığı, kiraya bağlı yan giderleri geç ödemeyi veya ödememeyi alışkanlık haline getiren bazı kiracıların kira sözleşmelerinin feshedilmediği, taşınmazdan tahliyelerinin yapılmadığı ve alacakların icra takibinin yapılmadığı tespit edilmiştir.

BULGU 9: Büyükşehir Belediyesine Aktarılması Gereken Hidrolik Kaynaklara Dayalı Elektrik Üretim Lisans Harçlarının Takibinin Yapılmaması

•    İl sınırları içerisinde faaliyet gösteren Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında, özelleştirme bedeli, lisans ihale bedeli ve su kullanım bedeli ödemeksizin hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim faaliyetinde bulunan işletmelerden, 492 sayılı Harçlar Kanunu'na göre Hazine ve Maliye Bakanlığınca tahsil edilip %90’ı Büyükşehir Belediyesine aktarılması gereken hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim lisans harçlarının takibinin yapılmadığı tespit edilmiştir.

BULGU 10: İdare Bütçesinden Karşılanan Dağıtım Tesis Giderlerinin Elektrik Dağıtım Şirketinden Talep Edilmemesi

•    Dağıtım şirketince yapılması gereken ancak enerji müsaadesi alınabilmesi için çeşitli nedenlerle idare bütçesinden karşılanan dağıtım tesis giderlerinin ilgili elektrik dağıtım şirketinden talep edilmediği, ayrıca söz konusu dağıtım tesislerinin elektrik dağıtım şirketine devredilmediği tespit edilmiştir.

BULGU 11: Özel Toplu Ulaşım Hatlarının Süresiz Olarak Verilmesi

•    Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ulaşım sağlamada çalışan özel halk otobüsleri ve minibüslerin il/ilçe trafik komisyon kararı veya encümen kararları ile süre belirtilmeksizin bu hakka sahip olmalarına zımni olarak izin verildiği görülmüştür.

•    Yapılan incelemede; muhtelif tarihlerde, 1670 adet özel halk otobüsü ve minibüs ruhsatlarının ihaleyle verildiği görülmüştür. Bu tarihte yürürlükte olan ve yukarıda belirtilen “Usul ve Esaslar” çerçevesinde, geçim kaynağı şoförlük mesleği olanlara muhammen bedeli ve süresi belirtilmek şartıyla ruhsatların verilmesi gerekmektedir. Ancak söz konusu toplam 1670 adet özel halk otobüsü ve minibüs ruhsatlarının İl/ilçe trafik komisyonları veya il/ilçe encümen kararlarıyla süresiz olarak ihale yoluyla verildiği tespit edilmiştir.

•    Bu itibarla; yukarıda belirtilen mevzuat ve yüksek yargı kararları ışığında, belediyenin görevine giren bir hizmetin süresiz olarak üçüncü kişilere bir hak olarak verilmesi mümkün görülmemektedir. İdarenin süresi belli olmayan bu hakları kamu yararı ve kanunulik ilkeleri gereği iptal etmesi gerekmektedir. Ancak iptal süreci Anayasa Mahkemesi Kararı’nda da belirtildiği üzere hak sahiplerine mağduriyet yaratmayacak, öngörülebilir bir süre tanınarak başlatılmalıdır.

BULGU 12: Taksi Plakalarının Süresiz Olarak Verilmesi

•    Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ulaşım sağlamada çalışan taksi plakalarının il/ilçe trafik komisyon kararlarıyla bu hakka süre belirtilmeksizin sahip olmalarına zımni olarak izin verildiği görülmüştür.

•    Yapılan incelemede; muhtelif tarihlerde 1219 adet ticari taksi plakasının hak sahiplerine süresiz olarak verildiği görülmüştür.

•    Bu itibarla; yukarıda belirtilen mevzuat ve yüksek yargı kararları ışığında, belediyenin görevine giren bir hizmetin süresiz olarak üçüncü kişilere bir hak olarak verilmesi mümkün görülmemektedir. İdarenin süresi belli olmayan bu hakları kamu yararı ve kanunilik ilkeleri gereği iptal etmesi gerekmektedir. Ancak iptal süreci Anayasa Mahkemesi kararında da belirtildiği üzere hak sahiplerine mağduriyet yaratmayacak öngörülebilir bir süre tanınarak başlatılmalıdır.

BULGU 13: Servis Araç Plakalarının Süresiz Olarak Verilmesi

•    Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ulaşım sağlamada çalışan servis araçlarının il/ilçe trafik komisyon kararı veya encümen kararları ile bu hakka süre belirtilmeksizin sahip olmalarına zımni olarak izin verildiği görülmüştür.

•    Yapılan incelemede; muhtelif tarihlerde 5393 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce İl/ilçe Trafik Komisyonu kararları veya il/ilçe encümen kararları ile Kanun yürürlüğe girdikten sonra çeşitli UKOME kararları ile 6500 adet servis araç plakasının süresiz olarak verildiği görülmüştür.

•    Bu itibarla; yukarıda belirtilen mevzuat ve yüksek yargı kararları ışığında, belediyenin görevine giren bir hizmetin süresiz olarak üçüncü kişilere bir hak olarak verilmesi mümkün görülmemektedir. İdarenin süresi belli olmayan bu hakları kamu yararı ve kanunulik ilkeleri gereği iptal etmesi gerekmektedir. Ancak iptal süreci Anayasa Mahkemesi kararında da belirtildiği üzere hak sahiplerine mağduriyet yaratmayacak öngörülebilir bir süre tanınarak başlatılmalıdır.