Türkiye’de yaşanan ekonomik durgunluk, alım gücündeki erime ve artan maliyetler milyonlarca insanı borç batağına sürüklüyor.

Gıdadan, hizmete, eğitimden, sağlığa kadar yükselen fiyatlar, milyonlarca insanı kredi kartlarına yönlendiriyor. Kredi kartı borçlularının sayısı ise her geçen gün hızla artıyor. Verilere göre bu yıl borcu nedeniyle yasal takibe düşenlerin sayısı yaklaşık iki kat arttı, icra dosya sayısı ise 23 milyona yaklaştı.

Eski İcra ve İflas Müdürü Avukat Mustafa Zafer, son bir yılda kredi kartı kullanımındaki dikkat çeken artışı ve istatistikleri 5 soru ve 5 cevapta anlattı.

KREDİ KARTI KULLANIMI TARİHİN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE

1. Vatandaş kredi kartlarına ne kadar borçlu?

Bankalar Birliği'nden elde edilen verilere göre ülkemizde kredi kartı kullanımı Cumhuriyet Tarihi'nin en yüksek seviyesine ulaşmış durumda. Bankalar Birliği'nin Ekim raporunda bireysel kredi kartı kullanımı 1 trilyon 635 milyar TL’yi buldu. Bu rakam şimdiye kadar bireysel kredi kartı kullanımında gelinen en yüksek seviye.

'SATIN ALMA GÜÇÜMÜZ GİDEREK DÜŞÜYOR'

2. Son bir yılda yüzde 70 yükselen kredi kartı riski bize ne söylüyor?

Son bir yılda kişi başına ortalama bireysel kredi kartı riski yüzde 70'e yakın bir artış göstererek 26 bin 49 TL 'den, 43 bin 127 TL seviyesine yükseldi. Bu durum bize geçen yıla göre satın alma şartlarımızın ne yazık ki yüzde 70 seviyesinde zorlaştığını ve geçen yıla oranla ağırlaştığını gösteriyor.

Eylül ayında TÜİK tarafından açıklanan TÜFE oranı yüzde 49,38 oldu.

Kredi kartında bankalara olan borçlanma seviyesi ortalama yüzde 70 arttı. Aradaki fark ise 20 puan oldu. Bu durum bize açıklanan enflasyon verilerinin tam olarak gerçeği yansıtmadığını ortaya koyan bambaşka bir veri. 

'KOMİSYON KESİLEMEZ'

3. Son dönemde birçok işletme müşterilerilerine '' Nakit mi, Kredi kartı mı? '' sorusunu yöneltiyor. Bazı işletmeler müşterilerin alışverişine '' komisyon ücreti '' yansıtıyor. Kredi kartı kullanımından komisyon talep edilebilir mi?

Kredi kartı ile ödeme alan işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk indirim dönemlerinde de geçerlidir.

Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez. Bu hükme aykırı davranılması halinde, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz. Tüketicilerimizin kredi kartı komisyonu alan iş yerlerini şikâyet edebileceği kurumlar mevcut. Komisyon alanlar hangi bankanın pos cihazıyla çalışıyorsa o bankaya şikâyette bulunabilirler. Yine BDDK’nın internet sitesinden elektronik şikâyet yöntemiyle şikâyet gerçekleştirilebilir. Ayrıca kendilerinden komisyon tahsil edilen vatandaşlar bu bedelleri geri alabilmek için Tüketici Hakem Heyetlerine başvuruda bulunarak kendilerinden haksız yere tahsil edilen komisyon bedelinin iadesini talep edebilirler.

'MİLYONLARCA VATANDAŞ EK HESAPLARA YÖNELDİ'

4. Kart limiti biten vatandaşlar çözümü nerede buluyor?

Kredi kartları kullanımında limitleri biten vatandaşlar soluğu kendileri için bankalar tarafından açılan ve ek hesap olarak adlandırılan kredili mevduat hesaplarında alıyor.

Özellikle sıkı para politikasının çok sert bir şekilde uygulamaya geçilmesinden sonra yükselen kredi kartı faizlerine, düşürülen taksit sayılarına rağmen limit yetersizliği nedeniyle kredi kartını kullanamayanlar, kredili mevduat hesapları ile bir şekilde borç yükünü çevirmeye çalışıyor. Bankalar tarafından 29,6 Milyon kişiye tahsis edilen kredili mevduat hesabı son bir yılda 135 Milyar TL seviyesinden yüzde 153’lük bir artışla 342,6 Milyar TL seviyesine yükseldi.

'YASAL TAKİBE DÜŞENLER YÜZDE 39 ARTTI'

5. Bu yıl takibe düşen ve icra dosyası bulunan kişi sayısı nedir?

2024 yılı Ocak-Ağustos döneminde, bir önceki yılın aynı ayına göre bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı yüzde 39 artarak 1 milyon 213 bin kişi oldu.

Risk Merkezi verilerine göre, Ağustos 2024 itibarıyla bireysel kredi kartlarını da içeren bireysel kredilerde tasfiye olunacak alacaklar bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 126 artış ile 96 milyar TL oldu.

TOBB'un araştırmasın göre ise 7 Milyon 438 bin yeni takip başlatıldı ve toplamda devam eden icra dosya sayısı 23 Milyona yaklaştı.