Akaryakıt fiyatları duracak mı?

Petrol fiyatları küresel piyasalarda Rusya-Ukrayna savaşının ardından son yılların en yüksek seviyesine çıkarken Türkiye’de rekor üstüne rekor kıran akaryakıt fiyatları hem araç sahiplerini zorlamaya hem de enflasyonu yukarı yönlü baskılamaya devam ediyor.

ABD’de akaryakıt fiyatları galon başına (3,78 litre) 5 dolara çıkarken İngiltere’de araç sahipleri ortalama bir aracın deposunu doldurmak için yaklaşık 100 sterlin (125 dolar) harcanmaya başladı. Türkiye’de ise benzinin ve mazotun litresi 30 TL sınırına dayanmış durumda.

Petrol fiyatları, Türkiye'de de akaryakıt fiyatlarının doğrudan belirlenmesinde önemli bir etken. Tamamlanmış petrol ürünleri ham petrolden rafine edildiği için, ham petrolün fiyatının artması durumunda tüm tamamlanmış ürünlerin fiyatları da artıyor.

YÜZDE 115 ARTTI

Bununla birlikte Türkiye’deki akaryakıt fiyatları yalnızca uluslararası petrol fiyatlarıyla değil, dolar/TL kurunda yaşanan hareketlilikle de belirleniyor. Brent petrolün varil fiyatı yılın başından bu yana 80 dolardan 120 dolar seviyelerine çıkarken Dolar/TL kuru ise yılın başında gördüğü 13 seviyelerinden 17 seviyelerine çıktı.

Böylece İstanbul’da satılan benzinin ve motorinin fiyatı 2022 başında gördüğü 13 TL seviyelerinden 28 TL seviyelerine yükselmiş oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki ortalama artış ise bu yıl içerisinde yaklaşık yüzde 115 oldu.

ÇİN GERİ DÖNDÜĞÜNDE PETROL DAHA DA ARTACAK

Araç sahiplerinin ve işletmelerin aklında ise tek bir soru var. Akaryakıt fiyatları daha da yükselecek mi? Uzmanlar bu konuda iyimser değil. Çin’de corona virüsün tekrar hızlı yayılmaya başlamasının ardından ülkenin en büyük bölgelerinden Şanhgay’da sert tecrit önlemlerinin alınması uzun süredir petrol fiyatlarını baskılıyordu.

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle marttan itibaren sert yükselen fiyatlar, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin’in petrol talebinin olumsuz etkilenmesi nedeniyle beklenen hızda artmıyordu. Ancak haziran başında Çin’in Pekin’deki önlemleri kaldırması ve Şanghay’daki önlemleri hafifletmeye başlaması fiyatlar konusundaki endişeyi de artırdı.

‘SON 50 YILDA BÖYLESİNİ HİÇ GÖRMEDİM’

Bloomberg’in aktarımına göre enerji yatırımları ile ilgilenen Black Gold Investors şirketinde petrol danışmanı olan Gary Ross konuyla ilgili, “Son 50 yılda kariyerimde bu koşulların birleşimini hiç görmedim. Dünya çok az stoka sahip ve Çin şimdi küresel bir kesintinin ortasında geri geliyor” değerlendirmesinde bulundu.

Enerji araştırmaları yapan Energy Aspects şirketinin baş petrol analisti Amrita Sen ise “Çin olmadan 120 dolardayız, bu yüzden Çin geri geldiğinde petrol yükselecek” dedi. Sen, “Yüksek fiyatlara rağmen talep devam ediyor çünkü insanlar seyahat etmek istiyor. Ayrıca dünya çapındaki hükümetlerin fiyatları sübvanse etmesi talebi artıyor” Uzmanlara göre, fiyatların yüksek olmasına rağmen devletler tarafından gerçekleştirilen sübvansiyonlar talebin azalmasının da önüne geçiyor.

PETROL ÜRETİCİLERİ İSTEKSİZ

Bununla birlikte petrol üreticileri hem elde ettikleri yüksek kârlar nedeniyle hem de kapasite yetersizliği nedeniyle petrol arzını artırmak konusunda isteksiz. Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman enerji alanındaki yetersiz yatırımın ve rafinaj kapasitesindeki düşüş eğiliminin yakıt kıtlığına önemli katkıda bulunduğunu söyledi.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefikleri (OPEC+) ise bu ayın başlarında üretimi beklenenden daha fazla artırma sözü verse de bu hamlenin aşırı yükselişi engelleyeceği yönündeki beklentiler düşük.

Ekonomi, 12 Haziran 2022 15:30