Her yılın son çeyreğine girildiğinde, emekli olmayı düşünen okurlarımızdan ‘’ Emeklilik için yılbaşından önce mi, yoksa sonra mı başvurmak avantaj getirir?’’ soruları gelmeye başlar.
Bundan önceki yıllarda gelen soruları ‘’ Enflasyon ve büyüme hızı beklentilerinin sürekli değişmesi nedeni ile biraz daha beklemek gerektiği, en azından ekim ayı verileri üzerinden bir değerlendirme yapmanın daha isabetli olacağı’’ şeklinde yanıtlar vermiştim.
Ekim ayı enflasyon oranları açıklanır açıklanmaz buna benzer sorular yağmaya başladı. Soruları tek tek yanıtlamanın zaman açısından zorluğu nedeniyle bugün mevcut verilere göre ilk değerlendirmelerimi paylaşmak istiyorum.
Emeklilik başvurusunu yılbaşından önce mi yoksa sonra mı yapmanın daha avantajlı olduğunun tespiti için esas alınan parametrelerden biri içinde bulunulan yılda emekli aylıklarına yapılan zam oranı, diğeri ise tüketici enflasyonu ile ülkemizin büyüme oranı, yani diğer bir deyişle’’ güncelleme katsayısı’’. Karar için içinde bulunduğumuz yılın enflasyon ve büyüme hızı ile emekli aylıklarına yapılan zam oranını kıyaslamak gerekir.
İçinde bulunduğumuz yılın enflasyon ve büyüme hızının, emekli aylıklarına yapılan zamdan büyük olması halinde izleyen yılın ocak ayında, küçük olması halinde ise içinde bulunulan yılın aralık ayı sonuna kadar emeklilik başvurusunda bulunulması avantaj sağlayacaktır.
Basit bir ifade ile, enflasyon ve büyüme hızının, emekli aylıklarına yapılan zamdan büyük olması halinde izleyen yılbaşında, küçük olması halinde ise yılsonuna kadar emeklilik başvurusunda bulunmak avantaj sağlayabilmektedir.
EMEKLİ AYLIĞININ HESABI
Emekli aylığı çok teknik bir hesaplamayı gerektiriyor. Ancak kıyaslamanın daha anlaşılabilir olması açısından özet bir bilgi paylaşmakta yarar bulunmaktadır.
Emekli aylığı, en basit anlatımıyla ortalama aylık kazanç tutarı ile aylık bağlama oranının çarpımından oluşmaktadır. Hesaplanan aylık, emekli olunan yılın ocak aylığı oluyor. Yılın ilk altı aylık döneminde emekli olunması halinde emekli aylıklarına ocak döneminde yapılan zam oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde emekli olunması halinde ise önce ocak dönemi, sonra temmuz döneminde yapılan zam oranı kadar arttırılmaktadır.
Ortalama kazanç, her yıla ait prime esas kazancın, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının prim gün sayısına bölünmesiyle bulunmaktadır.
Güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayına göre TÜFE değişim oranı ile büyüme hızının Ocak 2000-Eylül 2008 dönemi için yüzde 100’ünün, Eylül 2008 sonrası için yüzde 30’unun toplamından oluşmaktadır.
Aylık bağlama oranı ise toplam prim gün sayısına göre hesaplanıyor.
DEĞERLENDİRMEYE ESAS VERİLER
Emekli aylıklarına 2021 yılında yapılan zam oranı belli. Yılbaşında yüzde 8,37 , temmuzda yüzde 8,45 olmak üzere toplam yüzde 17,53.
Yılsonu enflasyonu en erken 3 Ocak 2022 tarihinde, büyüme oranı ise 2022 Mart ayı sonlarına doğru belli olacaktır. Bu nedenle değerlendirmemizi ancak Ekim ayı itibariyle gerçekleşen enflasyon oranı ve büyüme tahminleri üzerinden yapmak mümkün olabilir.
Tüketici enflasyonu Ekim ayı itibariyle ( 10 aylık ) yüzde 15.75,yıllık yüzde 19.89 olarak gerçekleşmiştir. Orta Vadeli Program ( OVP )’de öngörülen 2021 tüketici enflasyon oranı yıllık yüzde 16.2, TC Merkez Bankası’nın ekim sonunda revize ettiği enflasyon oranı 18.4.
2021 büyüme oranı öngörüsü OVP’de yüzde 9 , OECD, IMF ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının öngörüsü ise ortalama 8.5 civarındadır.
O ZAMAN YILBAŞI ÖNCESİ Mİ SONRASI MI?
Yılbaşından önce emeklilik başvurusunda bulunursanız, prime esas kazançlar en son 2020 güncelleme katsayısıyla güncellenerek, emekli aylığı 2021 yılı Ocak ayı itibariyle hesaplanacaktır. Hesaplanan aylık, 2021 yılında emekli aylıklarına yapılan yüzde 17.53 oranındaki zam kadar arttırılacaktır.
Yılbaşından sonra emeklilik başvurusunda bulunmanız halinde, emekli aylığı 2022 yılı Ocak ayı itibariyle hesaplanacaktır. Emekli aylığı hesabında esas alınacak prime esas kazançlar 2021 yılı güncelleme katsayısı esas alınarak güncellenecek, ancak 2021 yılında emekli aylıklarına yapılan yüzde 17.53 oranında zam eklenmeyecektir.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz verilere göre, tüketici enflasyonu ve büyüme hızı, 2021 yılında emekli aylıklarına yapılan yüzde 17.53 oranındaki zammın üzerindedir. Basit bir ifadeyle enflasyonun ve büyüme hızının yüksek olduğu bir yıl geçirmemiz nedeniyle an itibarıyla, halen çalışmakta olan sigortalılarımızın emeklilik başvurularını 2022 yılının 1. Gününden itibaren yapmaları kendileri için daha avantajlı olacağı bir gerçektir.
